Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

Phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ

[rule_3_plain]

Bài văn mẫu Phân tích chất thÆ¡ trong truyện Vợ chồng A Phủ không chỉ giúp các bạn cảm nhận được vẻ đẹp huyền diệu của thiên nhiên mà còn ở những cung bậc cảm xúc trong tâm hồn con người. Bên cạnh đó, bài văn mẫu này còn giúp các em rèn luyện và nâng cao kÄ© năng viết bài văn nghị luận văn học hay và sáng tạo nhất. Mời các em cùng Học247 tham khảo nhé! Ngoài ra, để làm phong phú thêm kiến thức cho bản thân, các em có thể tham khảo thêm bài giảng Vợ chồng A Phủ.

1. Sơ đồ tóm tắt gợi ý

2. Dàn bài chi tiết

a. Mở bài:

– Giới thiệu khái quát về tác giả Tô Hoài và truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” với chất thÆ¡ độc đáo

b. Thân bài:

* Chất thơ trong hình ảnh thiên nhiên núi rừng Tây Bắc

– Tây Bắc hiện lên với núi rừng trùng điệp quanh năm ẩn hiện trong mây và sÆ°Æ¡ng mù.

– Chất thÆ¡ được thể hiện rõ nét lúc Tô Hoài miêu tả khung cảnh mùa xuân nÆ¡i rẻo cao Tây Bắc.

– Những trang văn viết về thiên nhiên rẻo cao và mùa xuân ấy hài hòa, đẹp nhÆ° bài thÆ¡ trữ tình viết bằng văn xuôi.

* Chất thơ qua đời sống sinh hoạt và phong tục tập quán của con người

– Xây dá»±ng những hình ảnh quen thuộc trong đời sống thường nhật của người Tây Bắc nhÆ° ngôi nhà gỗ với bếp lá»­a bập bùng suốt mùa đông không, công việc cõng nước, quay sợi…

– Ngày Tết: Không giống nhÆ° người miền xuôi, người vùng cao ăn tết lúc ngô lúa đã gặt xong.

Không khí ngày Tết của Hồng Ngài mang đậm hÆ¡i thở, hÆ°Æ¡ng vị của núi rừng Tây Bắc lúc “trai gái tìm nhau để tỏ tình”, chÆ¡i ném còn, chÆ¡i quay, thổi sáo, đàn môi, uống rượu…

Đặc biệt, tác giả dành nhiều tình cảm và câu chữ cho việc miêu tả tiếng sáo – cầu nói truyền tải ngôn ngữ của người H’Mông, thay họ cất lên tiếng lòng sâu thẳm, vượt qua dòng chảy thời gian, trở thành dòng chảy tâm hồn của biết bao đôi trai gái miền sÆ¡n cước.

* Chất thÆ¡ trong con người – Mị

– Mị là cô gái trẻ, nết na xinh đẹp nhÆ° một bông hoa ban trên rẻo cao Tây Bắc, vì món nợ truyền kiếp của bố mẹ, Mị bị thống lý Pá Tra bắt về làm dâu trừ nợ và rÆ¡i vào cảnh tăm tối. Những tưởng Mị có lẽ sẽ héo hắt, sống mòn mỏi lầm lÅ©i hết cuộc đời song ẩn sau tâm hồn ấy vẫn le lói những ánh lá»­a của khát vọng tá»± do và tình yêu cuộc sống mãnh liệt.

– Vẻ ngoài của Mị đều toát lên vẻ âm thầm nhẫn nhịn, chịu đựng nhÆ°ng kỳ thá»±c bên trong đó lại tiềm tàng 1 sức sống vô cùng mãnh liệt.

– Âm thanh tiếng sáo quen thuộc của núi rừng Tây Bắc ấy đã chạm vào sâu thẳm tâm hồn Mị, làm rạo rá»±c tâm hồn người con gái trẻ đẹp

=> Chính sức sống tiềm tàng, rạo rực âm thầm cháy tựa như ánh sáng nâng đỡ, ngăn cản sự lụi tàn của tâm hồn. Khi bùng cháy lên lại biến thành sức mạnh có thể xua tan tất cả.

* Chất thơ thể hiện qua ngôn ngữ nghệ thuật

– Tô Hoài sá»­ dụng hàng loạt âm thanh cùng nhiều hình ảnh gợi cảm vừa rá»±c rỡ màu sắc vừa rất đỗi nên thÆ¡.

– Ngôn ngữ văn xuôi vừa cụ thể rõ ràng vừa trừu tượng vô hình.

– Âm điệu và tiết tấu cÅ©ng nhÆ° giọng kể nhẹ nhàng theo mạch cảm xúc êm đềm chảy trôi trong tâm trạng

– Đặc biệt là sá»± kết hợp nhuần nhuyễn khí sắc lãng mạn với bút pháp trữ tình cùng sá»± mượt mà của văn phong điêu luyện.

c. Kết bài:

– Đánh giá lại giá trị tác phẩm với nền văn học.

3. Bài văn mẫu

Đề bài: Em hãy viết bài văn ngắn phân tích chất thơ trong truyện Vợ chồng A Phủ.

GỢI Ý LÀM BÀI

3.1. Bài văn mẫu số 1

“Mỗi người nghệ sÄ© có một cái tạng riêng, một tố chất tâm hồn riêng tạo nên một thứ nam châm hút lấy những cái gì phù hợp” (Nguyễn Đăng Mạnh). Có lẽ vì vậy mà mỗi lúc đọc những tác phẩm của Nam Cao, nhÆ° “Chí Phèo” chẳng hạn, tôi lại cảm, lại thấm thía cái nỗi đau tột cùng của người nông dân trong xã hội cÅ©. CÅ©ng có những lúc cuộc sống xô bồ, tôi lại tìm đến với Thạch Lam, mượn chiếc chìa khóa để bước vào cánh cổng của miền thần tiên, cổ tích, cảm nhận tâm hồn mình lắng lại “dưới bóng hoàng lan”. NhÆ°ng không hiểu sao, tôi vẫn thích nhất cái cảm giác mỗi lúc đọc những “trang thơ” rất thÆ¡ của Tô Hoài – “Vợ chồng A Phủ”.

Có lẽ “chất thơ” chẳng còn xa lạ gì đối với những bạn đọc yêu văn học, đặc biệt là với những thi gia, đó là tính chất trữ tình, tính chất được tạo nên từ sự hòa quyện giữa vẻ đẹp của cảm xúc, tâm trạng, tình cảm với vẻ đẹp của các biểu hiện nó để có thể khơi gợi những rung động thẩm mỹ và tình cảm nhân văn.

Thế nhÆ°ng có mâu thuẫn gì không lúc nói một tác phẩm văn xuôi, truyện ngắn cÅ©ng thấm đẫm chất thÆ¡? Chúng ta hoàn toàn có thể và có quyền nói nhÆ° vậy. Chất thÆ¡ tá»± bao giờ đã không còn bó hẹp mình trong khuôn khổ của những bài thÆ¡ trữ tình, nó đã tá»± bật tung, phát ra ánh sáng và phù lên văn đàn Việt Nam một lớp áo vô hình chỉ được cảm nhận bằng rung động con tim, xúc động tâm hồn.

Trên văn đàn Việt Nam có biết bao những tác phẩm văn xuôi thấm đẫm chất thÆ¡ nhÆ°ng không phải tác phẩm nào được sinh ra dưới ngòi bút của người nghệ sÄ© đều mang sẵn trong mình tính chất trữ tình, đều thấm đẫm những ý thÆ¡ trong văn xuôi. Một truyện ngắn được coi là giàu chất thÆ¡ lúc mối bận tâm của người viết không đặt vào việc kể lại một biến cố, sá»± việc, hành động mà là việc làm bật lên một trạng thái của đời sống hoặc của tâm hồn con người, và “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài là một tác phẩm nhÆ° vậy.

Truyện cÅ©ng miêu tả rất tinh tế một phong tục rất đẹp, rất thÆ¡ của đồng bào vùng cao là lễ hội mùa xuân. Tết của người vùng cao không giống tết ở miền xuôi. Người vùng cao có cách tính ngày Tết rất độc đáo thể hiện thuần túy tÆ° duy nông nghiệp. Họ ăn tết lúc ngô lúa đã gặt xong, mùa xuân có niềm vui thu hoạch mùa màng. Và dù cái Tết năm ấy đến Hồng Ngài “giữa lúc gió thổi vào cỏ gianh vàng á»­ng, gió và rét rất dữ dội” cÅ©ng không ngăn được niềm vui đang trỗi dậy trong tâm hồn những người dân ở đây, đặc biệt là ở những đôi trai gái yêu nhau. Không khí ngày xuân của Hồng Ngài mang những dấu ấn đặc trÆ°ng đậm hÆ°Æ¡ng vị núi rừng Tây Bắc: Mùa xuân đến, trai gái tìm đến nhau để tỏ tình. Họ bận những bộ quần áo đẹp nhất. Họ chÆ¡i ném còn, chÆ¡i quay, thổi sáo, đàn môi, uống rượu,… Tất cả đều mê mải, say sÆ°a trong tiếng sáo dìu dặt, tình tứ.

Tô Hoài đã đặc tả không khí ngày tết với những từ ngữ giàu chất tạo hình, qua đó hiện lên bức tranh ngày tết miền núi tràn ngập màu sắc và âm thanh: “Trong các làng Mèo Đỏ, những chiếc váy hoa đã đem ra phÆ¡i trên những mỏm đá xòe nhÆ° con bướm sặc sỡ […] Đám trẻ đợi tết, chÆ¡i quay, cười ầm trên sân chÆ¡i trước nhà”. Ông cÅ©ng đặc biệt chú trọng đến phong tục của họ qua con mắt tò mò, hóm hỉnh của mình: “Trai gái kéo nhau lên núi chÆ¡i. Đi chÆ¡i trên núi từng đoàn”, “Các chị Mèo đỏ, váy thêu, áo khoác, khăn hoa chùm rá»±c rỡ. Các chị Mèo trắng chít khăn xếp phẳng lì, tóc mai cạo xanh nhẵn”.

Khi viết về những ngày tết ở Hồng Ngài, nhà văn Tô Hoài cÅ©ng rất chú ý miêu tả tiếng sáo. Sáo H’Mông có khả năng diễn tả ngôn ngữ của người H’Mông, thay họ nói lên tình cảm trong lòng: “Anh ném pao, em không bắt. Em không yêu, quả pao rÆ¡i rồi”. Đó là phÆ°Æ¡ng tiện giao duyên hữu hiệu của các chàng trai đối với con gái trong bản làng. Trong “Vợ chồng A Phủ”, ngòi bút Tô Hoài cÅ©ng tỏ ra rất thành công lúc lột tả được nét đặc trÆ°ng, lột tả được “cái hồn” của tiếng sáo: “Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng người nào thổi sáo rủ bạn đi chÆ¡i”, “Tiếng sáo réo rắt suốt đêm ngoài đầu núi tranh”. Tiếng sáo còn là cách tỏ tình đặc biệt của người đàn ông miền núi: “Suốt đêm, đàn ông đến nhà người mình yêu, đứng thổi sáo bao quanh vách”. Thời gian cứ tiếp nối, những ngày tết vùng cao và đêm tình mùa xuân của ngày xÆ°a và ngày sau dường nhÆ° vẫn thế. Tiếng sáo gọi bạn tình vượt qua thời gian, tồn tại vÄ©nh hằng trong trái tim biết bao chàng trai cô gái miền sÆ¡n cước.

Bên cạnh những phong tục đẹp đẽ thể hiện tâm hồn thuần phác, nồng hậu của đồng bào Tây Bắc là những phong tục còn mông muội, chứa nhiều điều bất công vẫn còn tồn tại ở Tây Bắc những năm trước Cách mạng. Đó là sự phân chia đẳng cấp giàu – nghèo rất rõ. Trang phục của con nhà giàu cũng có những dấu hiệu khác: “Rủ xuống những tua chỉ xanh đỏ mà chỉ riêng con cái nhà quan trong làng mới được đeo”. Đó là tục bắt vợ, cúng ma trình vợ đầy mê tín. Cái hủ tục lạc hậu ấy đã trở thành một thứ thần quyền ghê gớm án ngữ tư tưởng của người lao động nơi này, khiến họ luôn bị bóng đêm của sự mông muội đè nén, giày xéo không sao ngẩng đầu lên được. Đó là cái lệ đi ở trừ nợ: “bao giờ có tiền giả thì tao cho mày về, chưa có tiền giả thì tao bắt mày làm con trâu, con ngựa cho nhà tao. Đời mày, đời con, đời cháu mày tao cũng bắt thế, bao giờ hết nợ tao mới thôi”. Đặc biệt, hình ảnh ngôi nhà gỗ nghi ngút khói thuốc phiện với bữa tiệc phạt vạ được miêu tả trong câu chuyện không thể tìm thấy được ở vùng đất nào khác. Tài năng của nhà văn tập trung trong việc quan sát, dựng cảnh sắc sảo cảnh xử kiện nhà thống lí Pá Tra. Dưới ngòi bút miêu tả của nhà văn, hủ tục, lề lối, sự tàn bạo, dã man của thế lực phong kiến miền núi đã được lột tả hết sức sinh động: “Cứ mỗi đợt bọn chức việc hút thuốc phiện xong, A Phủ lại phải ra quỳ giữa nhà, lại bị người xô đến đánh. Mặt A Phủ sưng lên, môi và đuôi mắt dập chảy máu. Người thì đánh, người thì quỳ lạy, kể lể, chửi bới. Xong một lượt đánh, chửi, lại hút. Khói thuốc phiện ngào ngạt tuôn qua các lỗ cửa sổ. Rồi Pá Tra lại ngóc cổ lên, vuốt tóc, gọi A Phủ… Cứ như thế, suốt chiều, suốt đêm, càng hút, càng tỉnh, càng đánh, càng chửi, càng hút. […] Ngoài nhà vẫn rên lên từng cơn kéo thuốc phiện, như những con mọt nghiến gỗ kéo dài, giữa tiếng người khóc, tiếng người kể lào xào, và tiếng đấm đánh huỳnh huỵch”. Phải thấm thía cảnh sống đau đớn, tủi nhục như thế, ta mới cảm nhận được hết sức mạnh “cởi trói” tựa như bản năng sinh tồn mãnh liệt của những thân phận bị chà đạp.

Tóm lại, nghệ thuật miêu tả sinh hoạt và phong tục của nhà văn đã giúp người đọc có thêm nhiều hiểu biết phong phú về đời sống của đồng bào Tây Bắc. Trong truyện ngắn này, bằng vốn hiểu biết phong phú và khả năng quan sát tinh tế, tác giả đã khắc hoạ lại được những bức tranh thiên nhiên Tây Bắc hùng vĩ, thơ mộng, thể hiện được nhiều phong tục độc đáo và miêu tả sinh động những người H’mông hồn nhiên, ngay thẳng. Từ cảnh xuân trên bản đến cảnh vui chơi trong ngày Tết, cảnh xô xát giữa 2 đám thanh niên đến cảnh xử kiện,… tất cả đều được phác họa sống động, tài tình, tạo nên phong vị đặc trưng của vùng núi Tây Bắc cụ thể, xác thực.

Nét đặc sắc nhất của chất thÆ¡ trong tác phẩm “Vợ chồng A Phủ” biểu hiện ở tâm hồn nhân vật Mị. Ẩn sâu trong tâm hồn Mị, một cô gái tưởng chừng nhÆ° héo hắt, sống một cuộc đời lầm lÅ©i “đến bao giờ chết thì thôi” ấy, có người nào ngờ, vẫn le lói những đốm lá»­a của khát vọng tá»± do, của tình yêu cuộc sống. Ở nhà thống lí Pá Tra, Mị có cái vẻ ngoài âm thầm chịu đựng nhÆ°ng bên trong, kỳ thá»±c, đó lại là một sức sống tiềm tàng, rạo rá»±c. Đúng nhÆ° Tô Hoài đã nói: “Ở nÆ¡i rừng núi mÆ¡ màng ấy, các dân tộc đã không lặng lẽ chịu đựng”. Tính nhân văn trong câu chuyện là đây. Chất thÆ¡ đặc biệt được tác giả tạo nên là đây. Đó là lúc nghe tiếng sáo gọi bạn trong những đêm tình mùa xuân vọng về, lòng Mị lại “thiết tha bổi hổi”. Tiếng sáo giao duyên ấy chạm vào phần sâu kín nhất của tâm hồn Mị, phần tâm hồn rạo rá»±c của cô gái trẻ ngỡ nhÆ° đã chết đi lúc cô mang thân phận con dâu trừ nợ nhà thống lí Pá Tra. Tiếng sáo giao duyên ấy đã dẫn lối tâm hồn Mị trở về với ký ức của những ngày tá»± do xÆ°a: “Ngày trước, Mị thổi sáo giỏi. Mùa xuân này, Mị uống rượu bên bếp và thổi sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cÅ©ng hay nhÆ° thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm thổi sáo đi theo Mị”. Và tiếng sáo giao duyên ấy thức tỉnh tâm hồn Mị: “Mị thấy phÆ¡i phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng nhÆ° những đêm Tết ngày trước. Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chÆ¡i…”. Đến đây, ta chợt nhớ lại một câu châm ngôn rằng: “Cái chết không phải là mất mát lớn nhất trong cuộc sống. Mất mát lớn nhất chính là ta để tâm hồn mình lụi tàn ngay cả lúc còn sống.” Mị, từ một nhân vật sống không bằng chết, nay đã sống lại trong tâm hồn. Và lúc tâm hồn Mị không lụi tàn chính là lúc sức sống tiềm tàng, rạo rá»±c trong Mị chỉ chờ cÆ¡ hội đến là trỗi dậy mạnh mẽ. NhÆ° vậy, trong quá trình xây dá»±ng nhân vật Mị với một cuộc đời đầy bi kịch, nhà văn Tô Hoài đã thật khéo léo thêm vào nhân vật mình một nét tâm hồn rất “thơ” và giàu tính nhân văn. Dù viết về mảng đề tài bi kịch trong cuộc sống của con người, những trang văn của Tô Hoài vẫn thấm đượm chất thÆ¡. Chất thÆ¡ ấy chứa đựng trong nỗi khát khao mãnh liệt về một tÆ°Æ¡ng lai tốt đẹp, tÆ°Æ¡i sáng cho mỗi con người.

Những vẻ đẹp đặc biệt là sức sống tiềm tàng trong tâm hồn của người con gái nơi núng rừng Tây Bắc đã làm cho truyện ngắn tỏa ngát hương thơm, thấm đẫm trữ tình. Lại một minh chứng cho tài hoa của người nghệ sĩ đã có công khai phá một vùng đất mới.

Truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” sẽ vượt qua thách thức của thời gian để sống mãi với tâm hồn bạn đọc không chỉ bởi nhà văn đã đưa vào những “ý thơ trong văn xuôi” mà hơn hết ta cảm nhận được tấm lòng nhân đạo cao cả, luôn sẵn sàng “nâng giấc cho những kẻ cùng đường tuyệt lộ”.

3.2. Bài văn mẫu số 2

Tô Hoài là cây bút nổi tiếng ở thể loại truyện ngắn của văn học Việt Nam. Ông được mệnh danh là nhà văn của núi rừng Tây Bắc. Nhắc đến truyện ngắn của ông không thể không nhắc đến tác phẩm “Vợ chồng A Phủ”. Trong thiên truyện ngày, người đọc không chỉ ấn tượng bởi những giá trị nhân văn, nhân đạo sâu sắc mà còn dễ dàng rung động trước chất thÆ¡ thấm đượm qua từng câu chữ.

Chất thÆ¡ trong tác phẩm văn học chính là vẻ đẹp lãng mạn. Nó tÆ°Æ¡ng phản với đời sống hiện thá»±c nhÆ°ng thoát lên từ đời sống hiện thá»±c. Hiện thá»±c là những cái vốn có, chân thật thì chất thÆ¡ là ước mÆ¡, lý tưởng nâng đỡ con người. Trong truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ”, chất thÆ¡ bàng bạc bao phủ khắp mọi ngóc ngách, lan tỏa những giá trị vô cùng đẹp đẽ.

Chất thÆ¡ trước hết hiện lên qua hình ảnh thiên nhiên núi rừng Tây Bắc với núi non, nÆ°Æ¡ng rẫy, sÆ°Æ¡ng mù… đặc trÆ°ng, không trộn lẫn với bất kỳ địa danh nào. Khung cảnh nên thÆ¡ nên họa được Tô Hoài miêu tả một cách đầy cá tính và sáng tạo. Tây Bắc hiện lên với núi rừng trùng điệp quanh năm ẩn hiện trong mây và sÆ°Æ¡ng mù. Ban ngày, dù nắng lên cao cÅ©ng không thể xua tan làn sÆ°Æ¡ng giăng trắng. Đêm xuống, ánh trăng hòa quyện càng khiến không gian dối»Ÿ nên huyền ảo nhÆ° chốn vô thá»±c.

Chất thơ trữ tình có thể được hiểu là vẻ đẹp lãng mạn trong một tác phẩm. Nó là vẻ đẹp bay bổng thơ mộng thoát lên từ đời sống hiện thực. Nó tương phản với đời sống hiện thực nhưng lại trong một thể thống nhất. Nếu hiện thực là miêu tả những cái vốn có, hiện có thì vẻ đẹp lãng mạn là ước mơ, là lý tưởng để nâng đỡ con người vượt qua đời sống hiện thực vốn trần trụi, quen nhàm. Vì vậy, vẻ đẹp lãng mạn hay chất thơ của tác phẩm là đối tượng tìm kiếm của mọi ngành nghệ thuật. Văn xuôi cũng đi tìm cho nó một vẻ đẹp rất riêng.

Một người nghệ sÄ© tài 3, một người nghệ sÄ© mẫn cảm là người phải tìm thấy chất thÆ¡ của cuộc sống, hÆ°Æ¡ng vị của cuộc ðời ở những chỗ tưởng chừng nhÆ° không có một chút thÆ¡ mộng nào. Tô Hoài là một nhà văn nhÆ° thế, bởi “Vợ chồng A Phủ” là một tác phẩm thấm đẫm và lai láng chất thÆ¡. Ta nhận thấy từ thiên nhiên nói đây cho đến cuộc sống con người từ tảng ðá, bìa rừng cho đến những nỗi khổ đau của con người nÆ¡i đây đều được bao bọc trong một không khí bàng bạc tá»±a nhÆ° sÆ°Æ¡ng núi, tá»±a nhÆ° ánh trăng. Không khí ấy chính là chất thÆ¡ trữ tình của nhà văn Tô Hoài. Đây là một trong những lý do tác phẩm “Vợ chồng A Phủ” được giải thưởng văn học năm 1954-1955 và được xem nhÆ° một truyện ngắn xuất sắc viết về đề tài miền núi Tây Bắc.

NhÆ° đã nói chất thÆ¡ hay vẻ đẹp lãng mạn chính là vẻ đẹp của thiên nhiên, của tình người. Đến với vẻ đẹp lãng mạn trong “Vợ chồng A Phủ”, ấn tượng đầu tiên của người yêu văn đó chính là vẻ đẹp của khung cảnh thiên nhiên nÆ¡i đây. “Vợ chồng A Phủ” lấy bối cảnh là thiên nhiên rẻo cao Tây Bắc – một khung cảnh vô cùng nên họa nên thÆ¡ mà đã hÆ¡n một lần bước vào những trang văn của Nguyễn Tuân: nÆ¡i ấy có thung lÅ©ng lúa chín vàng, có đá chìm đá nổi, có gió cuốn mây bay, có nắng vàng rá»±c rỡ… Khung cảnh thiên nhiên ấy đã được Tô Hoài triển khai một cách rất cá tính, rất sáng tạo. Nói đến thiên nhiên nÆ¡i đây thì phải nói đến nÆ¡i có ngọn núi quanh năm ngập trong mây và sÆ°Æ¡ng mù; nÆ¡i có những cánh rừng bạt ngàn nÆ°Æ¡ng rẫy lúc thì xanh mướt lúa ngô, lúc thì sặc sỡ hoa thuốc phiện nÆ¡i có những bản làng tụ quanh nguồn nước và dòng suối… Hàng ngày, từng đàn gia súc được lùa ra trên khắp bản làng. Chiều về, cả con người và cảnh vật chìm dần trong hÆ¡i sÆ°Æ¡ng. Đêm đến, họ vây quanh đống lá»­a bập bùng.

Đọc những trang văn của Tô Hoài, người yêu văn còn bắt gặp hình ảnh của người dân rẻo cao đi làm nương, đi hái củi, hái lá, trỉa bắp, chăn thả bò ngựa. Đời sống của họ lam lũ, vất vả nhưng nhịp sống của họ đều đặn, êm đềm trôi hết năm này sang năm khác. Chưa một lần đặt chân lên rẻo cao Tây Bắc, chưa một lần đến với con người nơi đây nhưng những trang văn đầy thơ mộng của Tô Hoài đã đưa người yêu văn đến chứng kiến cuộc sống của con người ở rẻo cao này. Từ nhận thức ấy, mỗi người yêu văn tự rút ra cho mình một bài học nhân sinh bởi văn học luôn thanh lọc tâm hồn của người đọc, nó mang đến, chất chứa biết bao nhiêu nỗi khổ đau. Nó như một trang đời mà người yêu văn có thể rút ra những bài học qua từng chữ từng câu.

Không chỉ dừng lại ở đó, chất thÆ¡ của câu chuyện còn được bút lá»±c của nhà văn Tô Hoài tập trung miêu tả ở khung cảnh mùa xuân nÆ¡i rẻo cao Tây Bắc. Có thể khẳng định những trang văn viết về mùa xuân của nhà văn Tô Hoài là những trang văn tuyệt bút. Những trang văn viết về thiên nhiên rẻo cao, viết về mùa xuân ấy chẳng khác nào những bài thÆ¡ trữ tình viết bằng văn xuôi. Nghệ thuật này ta đã từng bắt gặp ở ngòi bút của Thạch Lam trước Cách mạng ở Nguyễn Tuân lúc ông viết tùy bút “Sông Đà”.

Năm ấy xuân về sớm hơn mọi năm, Hồng Ngài có tục lệ cứ gặt hái xong là ăn tết. Tác giả miêu tả những làn gió đẹp mùa xuân về trên khắp bản làng. Tất cả không khí nơi đây đều là không khí ngày hội. Trên những bản của người Mèo Đỏ, trai gái mang váy áo ra phơi trên mỏm đá trông sặc sỡ như những cánh bướm khổng lồ. Chất thơ của xứ sở đây còn được tụ vào trong những đám hội. Ban ngày, từng đám thanh niên mặc váy áo mới xòe ô dắt ngựa đến đánh quay, ném pao, tung còng… Tối đến, trong không gian kia những tiếng kèn lá, kèn môi của trai gái gọi bạn tình lại réo rắt đi hết quả đồi này sang quả đồi khác… Tất cả những không khí lễ hội mùa xuân này làm câu chuyện hiện lên không chỉ đẹp về cảnh sắc thiên nhiên mà còn đẹp về lễ hội mang tính lịch sử của dân tộc.

Như vậy rõ ràng thiên nhiên trong tác phẩm này mang đầy chất thơ. Mà thiên nhiên lại là cái nôi để con người ta sinh ra và lớn lên trên đó. Đứng trong cái nôi thiên nhiên đầy chất thơ này, nhà văn đã tập trung vào để đi tìm chất thơ trong tâm hồn của con người rẻo cao Tây Bắc: chất thơ của tình người. Nếu đi tìm chất thơ trong một tác phẩm văn xuôi mà ta chỉ dừng lại ở khung cảnh thiên nhiên thôi thì vô hình chung ta đã coi tác phẩm này như một bài thơ trữ tình viết bằng văn xuôi rồi. Trong một tác phẩm văn xuôi, yếu tố quyết định đến sự thành bại của nó không gì khác hơn chính là nhân vật. Nhân vật càng chân thực, sống động bao nhiêu tác phẩm càng thành công bấy nhiêu. Vì vậy, chất thơ trong tác phẩm còn được tập trung ở vẻ đẹp của nhân vật, vẻ đẹp của tình người.

Đầu tiên ta thấy ở đây, nhà văn tập trung miêu tả tình người ở những con người ở rẻo cao Tây Bắc. Họ đang phải sống trong địa ngục trần gian, phải sống ở Hồng Ngài – nơi cái ác hiện lên từng ngày từng giờ và phát triển đến cùng cực. Như đã biết, truyện quay quanh cuộc đời của Mị – một cô gái nết na xinh đẹp được ví như một bông hoa ban trên rẻo cao Tây Bắc nhưng vì món nợ truyền kiếp mà bố mẹ Mị vay của thống lí Pá Tra, Mị đã bị thống lý bắt về trừ nợ. Ở nhà thống lí – nơi hang hùm nọc rắn, nơi thiên la địa võng, nơi cái ác lúc nào cũng muốn lăm le hòng tiêu diệt bản tính tốt đẹp của con người. Nhưng không phải vì thế mà người dân vùng cao bị sói mòn tình người, bị cằn cỗi tâm hồn. Ngược lại, ngay trong địa ngục trần gian ấy, lòng tốt của con người vẫn được bộc lộ, đức tính tốt đẹp của con người vẫn thăng hoa, cái đẹp vẫn nổi loạn ngay trong lòng cái ác. Điều này được thể hiện rất rõ giữa sự giằng xé của tình phụ tử giữa cha con nhà Mị.

Những ý thÆ¡ trong Vợ chồng A Phủ cÅ©ng gắn liền với một Tô Hoài đặc biệt chú trọng đến chuyện “tinh thông về chÅ©”. Ông từng tâm niệm và ao ước: “Mỗi chữ phải là hạt ngọc buông xuống những trang bản thảo, hạt ngọc mới nhất của mình tìm được, do phong cách văn chÆ°Æ¡ng của mình mà có”. Tôi đã thấy những “hạt ngọc” nhÆ° thế lấp lánh trong Vợ chồng A Phủ. Công phu dùng chữ của tác giả hiện rõ qua lời kể, lối miêu tả, nghệ thuật xây dá»±ng ngôn ngữ nhân vật,… Từ đối thoại, độc thoại đến những đoạn ngôn ngữ ná»­a trá»±c tiếp,… chÆ°a bao giờ thấy gợn lên sá»± thiếu hài hòa giữa lai lịch, vốn sống, tâm trạng và tính cách,… với lời ăn tiếng nói của nhân vật. Có những câu nói chỉ bớt đi một từ thôi (chúng tôi in đậm), nó đã không còn là cách nói riêng của người miền cao – mộc mạc, đầy hình ảnh và cảm xúc chân thật, tá»± nhiên: lời khen ngợi A Phủ của các cô gái trong làng: “Đứa nào được A Phủ cÅ©ng bằng được con trâu tốt trong nhà“; lời của người cha già hiểu con, thÆ°Æ¡ng con mà đành bất lá»±c: “Mày về lạy chào tao để mày đi chết đấy à? […] Không được, con Æ¡i!” hay tiếng vọng đau đớn vang lên từ tâm trí Mị, nhắc nhở về nỗi tủi nhục, cay đắng đến tận cùng của kiếp nô lệ: “Nhiều lần khóc, nước mắt chảy xuống miệng, xuống cổ, không biết lau đi được”… Màu sắc địa phÆ°Æ¡ng đậm đà ấy đã góp phần không nhỏ làm nên vẻ sinh động, độc đáo của các nhân vật.

Tác giả Vợ chồng A Phủ cÅ©ng sáng tạo nhiều kiểu câu văn giàu nhịp điệu “nhÆ° biết co duỗi nhịp nhàng” (Nguyễn Tuân). Có kiểu câu với cấu trúc tầng lớp, trùng điệp các vế, thường được dùng để miêu tả các sá»± kiện kéo dài, lặp lại, triền miên, nặng nề: tả kiếp đàn bà nhÆ° con trâu con ngá»±a “chỉ biết việc ăn cỏ, biết đi làm mà thôi” trong nhà thống lí (“Mị cúi mặt, không nghÄ© ngợi nữa, mà lúc nào cÅ©ng chỉ nhớ đi nhớ lại những việc giống nhau, tiếp nhau vẽ ra trước mặt, mỗi năm mỗi mùa, mỗi tháng lại làm đi làm lại: Tết xong thì lên núi hái thuốc phiện, giữa năm thì giặt đay, xe đay, đến mùa thì đi nÆ°Æ¡ng bẻ bắp, và dù lúc đi hái củi, lúc bung ngô, lúc nào cÅ©ng gài một bó đay trong cánh tay để tước thành sợi”); tả cảnh hành hạ người dã man, quái gở (“Cứ nhÆ° thế, suốt chiều, suốt đêm, càng hút, càng tỉnh, càng đánh, càng chá»­i, càng hút”),… Có kiểu câu ngắn, dồn dập, diễn tả những biến động bất ngờ: “Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chÆ¡i. Bao nhiêu người có chồng cÅ©ng đi chÆ¡i ngày Tết. […] HÆ¡i rượu toả. Tiếng sáo. Tiếng chó sủa xa xa. Mị lúc mê, lúc tỉnh”. Những cấu trúc mới lạ, phong phú đan xen, phối hợp với nhau một cách linh hoạt mang đến cho lời vãn tính đa thanh, phức điệu.

Ngôn ngữ văn xuôi của Tô Hoài giàu chất thÆ¡, chất hoạ. Không thiếu những đoạn văn, đọc lên, ngỡ nhÆ° mình đang đứng trước một bức tranh hay đang xem một trường đoạn phim với góc quay thật rộng: “Hai người đi liền hÆ¡n một tháng. Họ đi thuyền trên những triền núi cao ngất, lốm đốm nhà, thấp thoáng ruộng, đất đỏ, suối trắng tình, trông thấy ở trước mặt mà đi mấy ngày chÆ°a tới. A Phủ làm nhà thèo đảnh ra một ngọn đồi gianh. Những ngày quan trời trông thấy dòng sông và cánh đồng Bản Pe có ruộng xòe nhÆ° cánh quạt”. Gần rồi xa, cao và thấp, diện và điểm, đậm xen nhạt, lúc thì sắc nét nhÆ° ở ngay trước mặt, lúc lại thấp thoáng mÆ¡ hồ nhÆ° ở ngoài tầm mắt; vừa trải rộng với những nét vẽ sông, suối mềm mại, đã lại sừng sững thu về trong dáng núi gân guốc, hùng vÄ©… Tả con đường vượt suối, băng rừng mà thấy được hành trình và khát vọng đi tìm cuộc sống tá»± do. Tái hiện khung cảnh thiên nhiên mà gợi được vẻ đẹp mạnh mẽ, phóng khoáng, lãng mạn của hồn người…

Những ý thÆ¡ trong Vợ chồng A Phủ được tạo nên bằng ngòi bút của một người “thợ chữ” tài hoa và kiên tâm trên con đường sáng tạo. Phải nói đến cả tình cảm gắn bó thắm thiết, sâu nặng của nhà văn: “thiên nhiên và con người miền Tây đã để thÆ°Æ¡ng để nhớ cho tôi nhiều quá, tôi không bao giờ quên” (Tô Hoài). Không chỉ nhà văn, mà cả người đọc cÅ©ng muốn nói lời tri ân núi rừng, sông suối và con người Tây Bắc – nguồn “nguyên liệu” thấm đẫm chất thÆ¡! Tô Hoài đã trả được món nợ ân tình đó lúc truyền cho người đọc những rung cảm sâu xa với cảnh, với người. Ông cÅ©ng đã thá»±c hiện được điều mà mọi nhà văn đều mong ước: “trong văn xuôi, cần phải đượm hồn thÆ¡, có nhÆ° thế vãn xuôi mới trong sáng cất cao”.

—–Mod Ngữ văn biên soạn và tổng hợp—–

Phân tích sức mạnh của tình yêu thương con người trong Vợ chồng A Phủ và Vợ nhặt

143

Phân tích hành động cởi trói của nhân vật Mị trong Vợ chồng A Phủ

491

Phân tích chất thơ trong Vợ chồng A Phủ

2400

Phân tích hình tượng nắm lá ngón trong Vợ chồng A Phủ

443

Soạn văn 12 Vợ chồng A Phủ tóm tắt

2266

So sánh giá trị nhân đạo trong Vợ nhặt và Vợ chồng A Phủ

16472

[rule_2_plain]

#PhÃn #tÃch #cháºt #thÆ #trong #truyán #Vá #cháng #Phá